SHINA, SHINA, SHINA
Language family: Indo-European, Indo-Iranian, Indo-Aryan, Northwestern zone, Dardic, Shina.
Language codes:
ISO 639-1 -
ISO 639-2 -
ISO 639-3 scl
Beste izen batzuk (autoglotonimoa: ṣiṇā, شینا):
brokpa alt shina [SCL].
shina [SCL]hizk. Pakistan; baita India ere.
shinaki alt shina [SCL].
sina alt shina [SCL].
INDIA
shina (shinaki, sina) [SCL] 21.000 hiztun (1997, IMA). Ipar Kashmir, Dras Ibarra eta Gurais eskualdea Kishenganga Ibarrean su-etenaren marra ondoan. Indo-European, Indo-Iranian, Indo-Aryan, Northwestern zone, Dardic, Shina. Dialektoak: drasi, gurezi. Brokskata oso ezberdina da. Dras Ibarrean askok mintzatzen dute purika, baina Dras Ibarrean badaude herriak erabat shineradunak. Hiztunei ‘shin’ deritze. Herria irekia dago hezkuntza eta lana eskualdetik at egiteko. Ikus sarrera nagusia Pakistanen.
PAKISTAN
shina (sina, shinaki, brokpa) [SCL] 300.000 hiztun (1981eko errolda). Bi herrialdeetako populazio osoa 320.000. Iparraldeko eskualdeak, Gilgit Distritua barne, Yasin eta Ishkhoman ibarretan herri sakabanatuak, Punial, Gilgit, Haramosh, Hunza Behe Ibarra; Diamer Distritua, Chilas eskualdea, Darel eta Tangir ibarrak, Astor Ibarra; Baltistan Distrituan herri sakabanatuak, Sazin, Harban. Halaber mintzatua Indian ere. Indo-European, Indo-Iranian, Indo-Aryan, Northwestern zone, Dardic, Shina. Dialektoak:gilgit (gilgit, punial, hunza-nagar, bagrote, haramosh, rondu, bunji), astori (astor, gurezi, dras, satrara, kharmang), chilasi kohistani (chilas, darel, tangir, sazin, harban). Gilgitaren funtzioak hizkuntza estandarrarenak. Shinera da lehen hizkuntza Gilgit eta Diamer distrituetan. % 79/99ko antz lexikala gilgiti (northern) kluster dialektoarekin, % 81/96koa astori (eastern) klusterrarekin, % 84/98koa chilas (diamer) klusterrarekin. ‘Brokpa’ shineradunen izena da Baltistan eta Ladakhen. ‘Brokskat’ beren hizkuntzarena. ‘Brokskat’ erdi ofizialki erabiltzen da Indian budistek shineraren goi-aldaera adierazteko.
Hizkuntza / lengua: shinera / shina / shina / shina.
Hiztunak / hablantes: 321.000 (Ethnologue).
Herrialdea / país: Pakistan (300.000), India (21.000).
|
HISTORIA. Shina (Tshina bezala ere ezaguna) hizkuntza dardikoa da Pakistango Gilgit-Baltistanen eta Ladakheko Drasen mintzatua hainbat herrik. Mintzatzen duten ibarrak dira Astore, Chilas, Dareil, Tangeer, Gilgit, Ghizer, eta Baltistan eta Kohistango parte gutxi batzuetan. Halaber mintzatzen da Gurez, Dras, Kargil, Karkit Badgam eta Jammu eta Kashmirreko Ladakheko ibarretan. 1981ean bazeuden 321.000 gilgiti-shineradun eta dialekto guztien hiztunak 550.000 estimatzen ziren. Shineradun asko Pakistango hiri nagusietako zentroetan aurkitzen dira hala nola Islamabad, Rawalpindi, Lahore, Abbottabad, Hyderabad eta Karachin.
HIZKUNTZA. Ezaugarri nagusiak. Fonetika. Shinerak 3 tonu kontratatuak ditu: laua, goranzkoa eta goranzko beheranzkoa (tonu baxua). Morfosintaxia. Hona hemen shineraz lehenengo 10 zenbakiak: ek (1), du (2), cheh (3), char (4), poe (5), sha (6), saat (7), aash (8), nau (9), dai (10). Idazkera. Arabiar idazkera. |
HISTORIA. Shina (también conoda como tshina) es legua dárdica hablada por varios pueblos en Gilgit-Baltistán de Pakistán y Dras en Ladakh. Los valles en los que se habla incluyen Astore, Chilas, Dareil, Tangeer, Gilgit, Ghizer, y pocas zonas de Baltistán y Kohistán. También se habla en Gurez, Dras, Kargil, Karkit Badgam y en los valles de Ladakh en Jammu y Kashmir. Había 321.000 hablantes de gilgiti shina y hablantes de todos los dialectos se estimaban en 550.000. Muchos hablantes de shina se encuentran en Pakistán en los principales centros urbanos como en Islamabad, Rawalpindi, Lahore, Abbottabad, Hyderabad y Karachi.
LENGUA. Principales características. Fonética. Shina posee 3 tonos contratados: llano, ascendente y ascendente descendente (tono bajo). Morfosintaxis. Los 10 primeros números en shina son: ek (1), du (2), cheh (3), char (4), poe (5), sha (6), saat (7), aash (8), nau (9), dai (10). Escritura. Escritura árabe.
|
GRAMATIKAK, METODOAK, ESKULIBURUAK
CENTRAL ASIA PHRASEBOOKS, languages of the silk road, uyghur, uzbek, kyrgyz, kazhak, pashto, tajik, tashkorghani, turkmen, burushaski, khowar, mandarin, mongolian, shina, wakhi, Lonely Planet, author: Justin Jon Rudelson, 1st edition, 14x9, 239 or., Victoria (Australia), 1998.
SHINERA HIZKUNTZA
SHINA LANGUAGE
Fonologia. Kontsonanteak
Phonology. Consonants
|
|
Labial |
Coronal |
Retroflex |
Palatal |
Velar |
Glottal |
|
|
Stop |
Plain |
p |
t |
ʈ |
|
k |
|
|
Aspirated |
pʰ |
tʰ |
ʈʰ |
|
kʰ |
|
|
|
Voiced |
b |
d |
ɖ |
|
ɡ |
|
|
|
Affricate |
Plain |
|
|
tʂ |
tʃ |
|
|
|
Aspirated |
|
|
tʂʰ |
tɕʰ |
|
|
|
|
Voiced |
|
|
dʐ |
dʒ |
|
|
|
|
Fricative |
Plain |
f |
s |
ʂ |
ʃ |
|
h |
|
Voiced |
v |
z |
ʐ |
ʒ |
|
|
|
|
Nasal |
m |
n |
ɳ |
|
|
|
|
|
Lateral |
|
l |
|
|
|
|
|
|
Rhotic |
|
r |
ɽ |
|
|
|
|
|
Semivowel |
|
|
|
j |
|
|
|