BENGERA
BENGA, BENGA, BENGA
Language family: Niger-Congo, Atlantic-Congo, Volta-Congo, Benue-Congo, Bantoid, Southern, Narrow Bantu, Northwest, A, Bube-Benga (A.30).
Language codes:
ISO 639-1 none
ISO 639-2 -
ISO 639-3 bng
Guthrie code: A. 34
Glottolog: beng 1282
Beste izen batzuk (autoglotonimoa):
benga [BEN] hizk. Ekuatore Ginea; baita Gabon ere.
EKUATORE GINEA
benga [BEN] 3.000 hiztun Corisco Uharteko 400 barne (1995); bi herrialdeetako populazio osoa 3.000 edo gehiago. Muni Ibaia. Corisco Uhartea. % 80 aldatu dira Librevillera, Gabondik Batara. Halaber mintzatua Gabonen ere. Niger-Congo, Atlantic-Congo, Volta-Congo, Benue-Congo, Bantoid, Southern, Narrow Bantu, Northwest, A, Bube-Benga (A.30). Erlazionatua batangarekin. ‘Kostaldeko’ ndowe herri bat.
GABON
benga [BEN] Librevilleren iparraldea. Niger-Congo, Atlantic-Congo, Volta-Congo, Benue-Congo, Bantoid, Southern, Narrow Bantu, Northwest, A, Bube-Benga (A.30). Ikus sarrera nagusia Ekuatore Ginean.
Hizkuntza / lengua: bengera / benga / benga / benga.
Hiztunak / hablantes (2008): 3.600 edo gehiago (Ethnologue).
Herrialdea / país: Ekuatore Ginea (3.600), Gabon.
HISTORIA. Uste denez XII. m.an kokatu ziren gaurko lurraldean, bertako autoktonoak kanporatuz, batez ere bagielitarrak. Portugesak kostalde horretara iristean, merkatal harreman adiskidetsuak izan zituzten. Geroago, europar merkatarien eta barnealdeko herrien arteko artekariak izan ziren esklabotzaren merkataritzan. Lanbide nagusia arrantza dute. Gehienak katolikoak dira, baina batzuek eusten die beren sineste tradizionalei.
Ndowe izeneko taldeen garapen historikoak hainbat talde linguistiko sortu ditu nahikoa berezituak. Hain izan da horrela ezen oraintsu ndowe idazkera eta gramatika sortzeko asmoz lehenn urratsak emanik, Summer Institute of Linguistics International-ek bi hizkuntza talde bereizteko kontseilua eman baitu: parraldeko Ndowe eta Hegoaldeko Ndowe.
Bengatarren bizileku tradizionala Korisko (garrantzizkoena) eta Elobey Handia ugarteek eratzen duten multzoa izan da, biak Ekuatore Gineako hegoaldeko kostakoak, Muni ibaiaren estuario emaritsuaren bokaletik gertu.Korisko uhartea paradisu tropikal txiki bat da, oso ezaguna dituenharea txurizko hondartzengatik.
HIZKUNTZA. Ezaugarri nagusiak. Fonetika Morfosintaxia. Idazkera. Latindar alfabetoa. |
HISTORIA Se cree que se instalaron en el territorio actual a partir del s. XII, desplazando a la población autóctona, fundamentalmente bagieli. Cuando llegan los portugueses a sus costas entablan relaciones comerciales ammigables. Más tarde fueron un eslabón en el desarrollo del comercio de esclavos entre los comerciantes europeos y los pueblos del interior. Su actividad fundamental es la pesca. La mayoría son católicos, pero algunos mantiene algunas de sus creencias tradicionales. El desarrollo histórico de los diferentes grupos ndowe ha dado lugar a grupos lingüísticos bastante diferenciados, hasta el punto de que cuando en la actualidad han dado los primeros pasos para la creación de una escritura y una gramática ndowe, el Summer Institute of Linguistics International ha aconsejado diferenciar dos grupos lingüísticos: Ndowe del norte y Ndowe del sur. El hogar tradicional de los benga ha sido el conjunto formado por las islas de Corisco (la más importante) y Elobey Grande, sitas en la costa meridional de Guinea Ecuatorial y cerca de la desembocadura del caudaloso estuario del río Muni. La isla de Corisco es un pequeño paraíso tropical, famosa por la blanca arena de sus playas.
LENGUA. Principales características. Fonética. Morfosintaxis. Escritura. Afabeto latino.
|
GRAMATIKAK, METODOAK, ESKULIBURUAK
GRAMÁTICA DE